O ile relacje starożytnych komentatorów, a cóż dopiero adoptowanego syna, często różnią się od ustaleń współczesnych historyków, o tyle w tym wypadku potwierdzają oni słowa Marka Aureliusza. Dotyczą one charakteru cesarza, ale też jego stabilnej, wyważonej polityki wewnętrznej, oszczędnego rządzenia i sprawiedliwego prawa. Jedynie jego polityka zagraniczna, a w szczególności brak doświadczenia militarnego i zaistniałe z tego powodu problemy na rubieżach imperium budzą słowa krytyki.

Antonin pochodził z senatorskiej rodziny, a urodził się w południowej Galii (Lanuvium). Po wczesnej śmierci ojca, sprawującego urząd konsula, wychowywał się w rodzinie swego dziadka i drugiego męża matki. Jako młodzieniec zwrócił na siebie uwagę cesarza Hadriana i to on wybrał go w 138 roku na swego następcę. Antonin miał już wtedy 52 lata. Kontynuował politykę swego poprzednika, choć w przeciwieństwie do niego utrzymywał dobre stosunki z senatem. Jeden z nielicznych konfliktów, jakie miał z senatorami, dotyczył jego bezkompromisowego pragnienia wyniesienia Hadriana w poczet bóstw, na co senat w zdecydowany sposób (z powodu dawnych konfliktów z Hadrianem) nie chciał się zgodzić. W końcu Antonin postawił na swoim, wystawił też Hadrianowi okazałą świątynię i liczne posągi i popiersia w całym imperium. Od tej pory zyskał przydomek Pius (prawy, ale też bogobojny), podkreślający jego oddanie dla rodziny i respekt dla bogów. W odróżnieniu od Hadriana rzadko opuszczał Rzym, rządząc za pomocą listów, dekretów i lokalnych zarządców.

Żoną Antonina była Faustyna (Starsza), z którą miał czworo dzieci, w tym Faustynę (Młodszą), poślubioną następnie przez Marka Aureliusza. Jeszcze przed objęciem przez ojca cesarskiej godności reszta dzieci zmarła. Po śmierci żony Antonin doprowadził do jej deifikacji i wybudował na jej cześć świątynię. Licząc na wzrost liczby ludności imperium, rozbudował istniejący do tej pory fundusz alimentacyjny dla dziewcząt i nazwał go jej imieniem (pullae Faustinianae). W okresie klęsk żywiołowych, zarówno w samym Rzymie, jak i na dalekich rubieżach swojego państwa, pomagał finansowo dotkniętym przez nie prowincjom i miastom. Podczas dwudziestotrzyletniego panowania dusił powstania i rewolty w Górnym Egipcie, Dacji czy w Mauretanii, ale na ogół był to czas pokoju i pomyślności. W gospodarce rzymskiej panował okres prosperity – handel, rolnictwo i rzemiosło świetnie się rozwijały, co powodowało szybkie bogacenie się wyższych warstw społeczeństwa i idący za tym boom budowlany w całym imperium. Sprzyjał on również budowlanym inicjatywom cesarza w Rzymie, które po części można do dziś oglądać. Antonin dbał też o dokończenie budowli rozpoczętych przed Hadriana (np. świątynia Wenus i Romy) czy renowację starszych budowli (np. Koloseum).

Za panowania Antonina wciąż praktykowane były tradycyjne kulty, których on sam, konserwatywny w tym względzie, był wielkim orędownikiem. Niemniej również inne religie zyskiwały w tym czasie na popularności – kult Izydy i Mitry  oraz chrześcijaństwo, z którego wyłonił się odłam marcjonizmu (zwolenników Marcjona). Wszystkie one zrzeszały wyznawców poszukujących w religii drogi do zbawieniu i nieśmiertelności. 

Po śmierci cesarza jego zwłoki (nie prochy) złożono w mauzoleum Hadriana (zamek św. Anioła). Senat jednogłośnie zaliczył go w poczet bogów. Jego następca (Marek Aureliusz) wystawił my okazałą kolumnę, która do naszych czasów dotrwała jedynie w drobnej części – niewielkie pozostałości z reliefową dekoracją można oglądać w Muzeach Watykańskich (Musei Vaticani).

Budowle powstałe w Rzymie z inicjatywy cesarza:

•     Świątynia Faustyny i Antonina Piusa na Forum Romanum, wzniesiona dla uczczenia zmarłej żony (141 r.), a później poświęcona także cesarzowi; w VII wieku przebudowana na kościół San Lorenzo in Miranda
•       Świątynia boskiego Hadriana (Hadrianeum) na Polu Marsowym (145 r.)