Forum Cezara – dyskretne ambicje dyktatora, czyli plac własnej czci

Forum Cezara, pozostałości świątyni Wenus Genetrix

Forum Cezara, pozostałości świątyni Wenus Genetrix

Forum Cezara jest jednym z czterech antycznych placów noszących imię swych fundatorów. Stworzone zostało przez Juliusza Cezara w 54 roku p.n.e. i znajdowało się w bezpośredniej styczności z Forum Romanum. Liczyło 160 metrów długości i 75 metrów szerokości i otoczone było podwójną kolumnadą. Rozmiar przedsięwzięcia był jak na tamte czasy ogromny – by je zrealizować, zniesiono bowiem część wzgórza kapitolińskiego, przesunięto budynek Kurii, a sam grunt kosztować miał fortunę. Dla finansowania prac wykorzystano złoto zdobyte w trakcie wojny galijskiej Cazara.

Forum Cezara, pozostałości świątyni Wenus Genetrix
Forum Cezara, makieta, Museo della Civiltà Romana
Forum Cezara, w tle kościół Santi Luca e Martina
Świątynia Wenus Genetrix, rekonstrukcja, Museo dei Fori Imperiali
Posąg Juliusza Cezara na via dei Fori Imperiali
Forum Cezara od strony Forum Romanum
Forum Cezara, pozostałości świątyni Wenus Genetrix
Forum Cezara, w tle kościół Santi Luca e Martina
Fryz z przedstawieniem Erotów ze świątyni Wenus Genetrix, Museo dei Fori Imperiali, zdj. Wikipedia, autor Carole Raddato
Rzymskie fora, zdj. Wikipedia, autor  3coma4
Forum Cezara w czasach antycznych
Forum Cezara w czasach średniowiecza
Forum Cezara, dekoracja figuralna celi świątyni Wenus Genetrix, Museo dei Fori Imperiali
Forum Cezara, składnie ofiary, dekoracja figuralna świątyni Wenus Genetrix, Museo dei Fori Imperiali
Forum Cezara, dekoracja figuralna świątyni Wenus Genetrix, Museo dei Fori Imperiali
Forum Cezara, posąg w zbroi odnaleziony na forum, Museo dei Fori Imperiali
Forum Cezara, dekoracja pilastra z wnętrza celi świątyni Wenus Genetrix, Museo dei Fori Imperial

Forum Cezara jest jednym z czterech antycznych placów noszących imię swych fundatorów. Stworzone zostało przez Juliusza Cezara w 54 roku p.n.e. i znajdowało się w bezpośredniej styczności z Forum Romanum. Liczyło 160 metrów długości i 75 metrów szerokości i otoczone było podwójną kolumnadą. Rozmiar przedsięwzięcia był jak na tamte czasy ogromny – by je zrealizować, zniesiono bowiem część wzgórza kapitolińskiego, przesunięto budynek Kurii, a sam grunt kosztować miał fortunę. Dla finansowania prac wykorzystano złoto zdobyte w trakcie wojny galijskiej Cazara.

 


Dominującym
elementem forum była świątynia Wenus Genetrix, bogini-opiekunki rodu Juliuszów, z którego wywodził się Cezar. Obiecał ją ponoć ufundować przed decydującą o panowaniu nad Rzymem bitwą z Pompejuszem Wielkim pod Farsalos. Bitwę Cezar wygrał i obietnicy dotrzymał, a nawet ją rozszerzył o forum, tyle że ono upamiętniać miało bardziej jego imię niż bogini, której zawdzięczał zwycięstwo.  Sama świątynia otrzymała kształt typowy dla rzymskich obiektów tego rodzaju, osadzona była na wysokim podium, miała portyk zdobiony rzędem kolumn i rozległą celą okoloną również kolumnami. W jej absydzie, jak podaje kronikarz Kasjusz Dion, znajdowała się rzeźba bogini i inne posągi, między innymi Kleopatry.

Plac zdobił też pomnik konny zwycięskiego wodza – pogromcy Galów oraz dwie fontanny. Takie wywyższenie Cezara bardzo dyskretnie wydobywa się z cienia czasów republiki, kiedy nie do pomyślenia był jakikolwiek kult jednostki. Stanowi wyznacznik nowej ery – kultu cesarzy, jaki rozwinie się w następnych dekadach, za Oktawiana Augusta jeszcze skromnie, ale z całym przepychem i tendencją do ubóstwienia za kolejnych rzymskich władców. Dyktator Cezar powściągnął ambicje i ograniczył kult własnej postaci do pomnika konnego, ale świątynia poświęcona patronce rodu dawała sygnał, w którym kierunku pójdzie polityka, a wraz z nią rzymska sztuka. 

Cezar nie doczekał się ukończenia świątyni i forum, prace nad nimi zakończono dopiero po jego śmierci w 44 roku p.n.e. 

Forum zostało odnowione za czasów cesarza Trajana, gdy obok stanął inny potężny kompleks (forum Trajana). Dalsza modernizacja miała miejsce za panowania cesarza Dioklecjana.

Zarosłe i zrujnowane w okresie średniowiecza i czasów nowożytnych forum próbował wskrzesić do życia Benito Mussolini, w dużej mierze identyfikujący się z postaciami Cezara i Augusta. Niestety, odkopano tylko jego część, resztę zajęła imponująca via dei Fori Imperiali – szeroka ulica prowadząca od Palazzo Venezia do Koloseum.

Do naszych czasów przetrwały tylko niewielkie pozostałości forum Cezara. Należą do nich trzy kolumny z fragmentem belkowania, trzony kolumn dawnej kolumnady oraz pojedyncze artefakty zebrane w pobliskim muzeum (Museo dei Fori Imperiali – Mercati di Traiano).