Obelisk Macuteo – boskie wsparcie dla cesarza, papieża i ludu rzymskiego

Obelisk Macuteo na tle Panteonu

Obelisk Macuteo na tle Panteonu

Na środku Piazza della Rotonda wznosi się piękna fontanna, której budowa ciągnęła się wiekami. Na początku XVIII wieku papież Klemens XI postanowił uporządkować teren placu, a istniejący tam basen wodny wzbogacić nową kreacją artystyczną, której głównym akcentem stał się egipski obelisk. Czy jest on jednak naprawdę egipski, tego nie wiemy z całą pewnością, ale chętnie w to wierzymy.

Obelisk Macuteo na tle Panteonu
Fontana della Rotonda zwieńczona obeliskiem Macuteo
Piazza della Rotonda, obelisk Macuteo
Obelisk Macuteo wieńczący fontannę na Piazza della Rotonda
Piramidion obelisku Macuteo na Piazza della Rotonda
Obelisk Macuteo zwieńczony krzyżem i gwiazdą Klemensa XI
Piazza della Rotonda, fontanna z obeliskiem Macuteo

Na środku Piazza della Rotonda wznosi się piękna fontanna, której budowa ciągnęła się wiekami. Na początku XVIII wieku papież Klemens XI postanowił uporządkować teren placu, a istniejący tam basen wodny wzbogacić nową kreacją artystyczną, której głównym akcentem stał się egipski obelisk. Czy jest on jednak naprawdę egipski, tego nie wiemy z całą pewnością, ale chętnie w to wierzymy.

 

      Obelisk Macuteo zwieńczony krzyżem
      i gwiazdą Klemensa XI

Jego wielkość nie jest imponująca, liczy on bowiem jedynie 6,34 metra wysokości. Wykonany został z różowego granitu i ozdobiony hieroglifami. Przyjmuje się, że data jego powstania sięga lat 1279–1213 p.n.e., a wykuto go na zlecenie faraona Ramzesa II i postawiono w świątyni boga Ra w Heliopolis, gdzie zdobił dziedziniec, wespół zresztą z innym obeliskiem, Matteiano, obecnie również znajdującym się w Rzymie. W czasach rzymskich, gdy Egipt stał się częścią wielkiego imperium, Heliopolis ze swymi świątyniami popadło w ruinę, a po tym jak Kleopatra zawitała do Rzymu, moda na wszystko, co egipskie, rozgrzewała serca starożytnych cesarzy. Szczególnym uznaniem i powodzeniem cieszyły się właśnie obeliski. Dlaczego? Odpowiedź daje nam cesarz Oktawian August, który ustawiał je w reprezentacyjnych miejscach Rzymu ku chwale własnej, ale też z myślą o opiekuńczych właściwościach Słońca, które obeliski te symbolizowały.

I ten, dzięki orędownictwu bóstw egipskich, miał przynieść dobrobyt mieszkańcom imperium rzymskiego. Początkowo, najpewniej w czasach cesarza Domicjana, stanął on, podobnie jak jego bliźniak, najprawdopodobniej w kompleksie świątyni Izydy i Serapisa (Iseum Campense), znajdującym się nieopodal obecnej bazyliki Santa Maria sopra Minerva. Zdobił go, wespół z innymi egipskimi obeliskami (w liczbie trzynastu), przez wieki, po czym powalony i do niczego w czasach chrześcijańskich nieprzydatny, przeleżał pod warstwą ziemi kolejne stulecia, aż odnaleziono go w trakcie prac budowlanych w 1373 roku. Dopiero jednak najprawdopodobniej w 1575 roku został ustawiony około 200 metrów na wschód od Panteonu, w pobliżu kościoła San Macuto (Piazza San Macuto), od którego otrzymał nazwę. Zdecydowanie bardziej reprezentacyjne miejsce znalazł dla niego wspomniany papież Klemens XI, który pragnąc wzbogacić istniejącą na Piazza della Rotonda fontannę (Fontana della Rotonda), w 1711 roku powierzył pracę nad nią swemu architektowi – Filippo Barigioniemu. Ten, na wzór istniejącej już fontanny z Piazza Navona (Fontana dei Quattro Fiumi), ustawił go na przypominającym skalny klif trzonie, podwyższył i ozdobił wieloramienną gwiazdą (emblematem zaczerpniętym z papieskiego herbu) oraz krzyżem.

Piramidion obelisku, czyli wieńcząca go piramida, zdobiony jest kartuszami z imieniem Ramzesa II, ale nie do końca mamy pewność, czy rzeczywiście data jego powstania sięga czasów biblijnych i czy sprowadzony został do Rzymu w II wieku, czy też, jak nierzadko bywało, został wykuty na cesarskie życzenie, stanowiąc rodzaj fałszerstwa, usprawiedliwionego – przejawianą przez Rzymian – wielką atencją do tego typu obiektów.