By jednak zobaczyć, jak do tego doszło, przenieśmy się do Rzymu dwadzieścia lat wcześniej. Imperium zachodnie po śmierci Walentyniana III (454) przeżywało okres chaosu, ciągłych zmian cesarzy, walk wodzów między sobą o wpływy oraz nieustannych buntów źle albo wcale nieopłacanych skonfederowanych oddziałów barbarzyńców walczących w rzymskiej armii. Przypomnijmy, że w 455 roku miasto Rzym podnosiło się z wielkiego, trwającego 14 dni plądrowania przez Wandalów pod wodzą Genzeryka. Wszystko, co miało materialną wartość, w tym figury z brązu, a nawet część dachu świątyni Jowisza, wywieziono do Kartaginy, a w mieście zapanował głód. Kolejny cesarz Awitus, otoczony grupami Galów i Wizygotów, nakazał zdejmowanie z publicznych budowli brązów i przetapianie ich w celu pozyskania pieniędzy do cesarskiej kasy. I nawet jeśli były to pogańskie budowle, wzbudzało to oburzenie senatorów i niepewność rzymian. Po ponad roku na cesarskim tronie pojawił się kolejny władca, a po nim następni. W tym czasie miasto przeżyło ponowne oblężenie (471) i falę głodu. Aż do czasu Juliusza Neposa, który przywdział cesarską purpurę w lipcu 474 roku. Nie cieszył się nią długo, gdyż już w niespełna rok później doszło w Rzymie do rewolty głównodowodzącego jego armii, Orestesa. Nepos uciekł z miasta i udał się do rodzinnej Dalmacji, a Orestes naznaczył na cesarza swego małoletniego syna – Romulusa Augustulusa. I tak kilkunastoletni chłopiec, a właściwie jego ojciec, rozpoczął 31 października 475 roku swoje jedenastomiesięczne panowanie.

Jak widać, w drugiej połowie V wieku reputacja i prestiż cesarskiego majestatu i jego znaczenie nie były wielkie. Równocześnie w tym czasie tylko w granicach dawnego imperium zachodniego powstało aż sześć barbarzyńskich królestw, nie licząc innych plemion, które nie były w stanie takowych struktur utworzyć. Samo cesarstwo zachodnie skurczyło się drastycznie i obejmowało w momencie objęcia władzy przez Romulusa już tylko Italię i część Galii Narbońskiej.

W tym czasie służący w rzymskiej armii gocki wódz Odoaker, nie mogąc wymusić żołdu na Orestesie, dokonał rewolty, której konsekwencją było zabicie tego ostatniego, detronizacja jego syna Romulusa Augustulusa i objęcie władzy w Italii. Z samym cesarzem zachodniego imperium Odoaker obszedł się w sposób nad wyraz cywilizowany – obdarzył go majątkiem i roczną pensją i wysłał w okolice Neapolu do nadmorskiej rezydencji. Ten rodzaj renty wypłacany był Romulusowi regularnie również po śmierci Odoakera, gdy władzę w Italii przejął Teodoryk Wielki – wódz Ostrogotów.

Nie znamy dokładnej daty śmierci Romulusa – przyjmuje się, że zmarł około 536 roku w swego rodzaju ekskluzywnej niewoli, osiągnąwszy wiek starczy. Jedyną jego zasługą było to, że zdołał zachować życie, utraciwszy władzę, co w dziejach cesarstwa rzymskiego było sytuacją nad wyraz rzadką.