Najstarsza znana wersja tego dokumentu pochodzi z IX wieku. Stanowiła przez stulecia podstawę dla terytorialnych i prawnych roszczeń Państwa Kościelnego. Stała się też kartą przetargową w sporze między biskupem Rzymu (zwanym w Rzymie papieżem) a cesarzem Bizancjum, który rozgorzał w XI wieku i zapoczątkował schizmę wschodnią. Zakończyła się ona obustronną, rzuconą na siebie nawzajem klątwą biskupów Rzymu i Konstantynopola.

Oryginalny dokument miał powstać między 315 a 317 rokiem. W jego skład wchodzą dwie części. W pierwszej, zwanej confessio, ukazywane są czyny biskupa Rzymu Sylwestra I, czyli uzdrowienie z choroby cesarza Konstantyna Wielkiego, wprowadzanie go w arkana wiary chrześcijańskiej i wreszcie chrzest władcy. Natomiast część druga, zwana donatio, odnosi się do nagrody, jaka stała się udziałem papieża za owo cudowne uleczenie (dzięki wstawiennictwu świętych Piotra i Pawła). W dokumencie cesarz Konstantyn ustanawia przewodnią rolę biskupa Rzymu nad tymi działającymi w Jerozolimie, Konstantynopolu, Aleksandrii i Antiochii, oddaje mu pałac na Lateranie, ale przede wszystkim panowanie nad Rzymem. Odpis dokumentu kończy się potwierdzeniem podpisu samego cesarza, którego pierwowzór (i sam dokument) znajdować się miały w grobie św. Piotra w bazylice watykańskiej (San Pietro in Vaticano), oraz zapowiedzią ekskomuniki dla tego, kto śmiałby podważyć jego prawdziwość. 

Można by zapytać, co pozostało samemu cesarzowi, jeśli wszystko oddał papieżowi. Czy tylko wiara? Otóż nie – budował on przecież swą drugą stolicę w Bizancjum, dokąd pragnął się przenieść. Tak więc sprawa została jednoznacznie ustalona. Nad imperium zachodnim, którego stolicą jest Rzym, panuje papież, natomiast w imperium wschodnim – cesarz.

Piękną ilustracją owego dokumentu są zachowane w klasztorze kościoła Santi Quattro Coronati, w oratorium San Silvestro, XIII-wieczne freski ukazujące, jak według legendy do owego przekazania władzy w ręce papieża doszło. 

Autentyczność dokumentu zaczęto podważać już w XI wieku, a w XIV stuleciu uznano go ostatecznie za fałszerstwo, datując jego powstanie na przełom VIII i IX stulecia. Do dzisiaj jednak nie udało się z całą pewnością odkryć, kto był jego inicjatorem.

Kościół katolicki przyznał się do mistyfikacji i fałszerstwa, jaką była Donacja Konstantyna, dopiero w XIX wieku.