Fontana di Piazza Mastai, fragment
Fontana di Piazza Mastai na placu Mastai, fragment
Fontana di Piazza Mastai na placu Mastai
Fontana di Piazza Mastai na placu Mastai, Trastevere
Fontana di Piazza Mastai, fragment, Trastevere
Plac Mastai, budynek dawnej fabryki tytoniu
Fontana di Piazza Mastai na placu Mastai, Trastevere
Fontana di Piazza Mastai na placu Mastai
Gdy przechadzając się uliczkami Trastevere, usiądziemy zmęczeni na jednej z kamiennych ławek na placu Mastai, nasze oko poddane zostanie nie byle jakiemu wyzwaniu. Co prawda czujemy, że okazała fontanna, którą mamy przed sobą, nie jest stara, podobnie jak cały plac, ale wygląda wiekowo w każdym swoim calu. Jeśli niewiedza nie da nam upragnionego spokoju, wystarczy przeczytać inskrypcję znajdującą się na jednej z jej ścian. Nie możemy mieć wątpliwości – fontanna powstała dopiero w 1865 roku.
Gdy przechadzając się uliczkami Trastevere, usiądziemy zmęczeni na jednej z kamiennych ławek na placu Mastai, nasze oko poddane zostanie nie byle jakiemu wyzwaniu. Co prawda czujemy, że okazała fontanna, którą mamy przed sobą, nie jest stara, podobnie jak cały plac, ale wygląda wiekowo w każdym swoim calu. Jeśli niewiedza nie da nam upragnionego spokoju, wystarczy przeczytać inskrypcję znajdującą się na jednej z jej ścian. Nie możemy mieć wątpliwości – fontanna powstała dopiero w 1865 roku.
W 1860 roku papież Pius IX wybudował obszerny i elegancki budynek mieszczący fabrykę tytoniu. Równocześnie realizowane było jedno z większych przedsięwzięć urbanistycznych tego papieża, mające na celu modernizację i rewitalizację rejonu Trastevere. Przypomnijmy, że dzielnicę zamieszkiwała ludność biedna, która jednak w czasie rewolty w 1849 roku ostro wystąpiła przeciw papiestwu. Fabryka miała być sposobem na zapewnienie pracy tutejszym mieszkańcom, a przez to polepszenie ich bytu. By ją wznieść, należało wyburzyć znajdujące się tu, ciasno przylegające do siebie budynki, tworząc również przestrzeń dla obszernego placu (Piazza Mastai), który nazwano świeckim nazwiskiem papieża Piusa IX (Giovanni Maria Mastai-Ferretti). Na jego środku, zgodnie z planem, miała stanąć monumentalna fontanna. Oprócz znajdującej się na wzgórzu Janikulum fontanny dell'Acqua Paola i również barokowej fontanny przed kościołem Santa Maria in Trastevere dzielnica nie miała podówczas żadnych innych fontann.
Projekt zlecono popularnemu w tym czasie rzymskiemu architektowi Andrei Busiriemu Viciemu, który nie wysilił się zbytnio. Trudno wyrokować, czy nie starczyło mu inwencji, czy też świadomie sięgnął do wzorca, jakim były znane w mieście fontanny znakomitego Giacomo della Porty.
Główny basen umieszczony jest na ośmiobocznym podeście, do którego prowadzą stopnie. Jego ściany dekorują ujęte w wieńce herby papieskie i kartusze z imieniem Piusa IX oraz datą fundacji. Z lustra wody wynurzają się splecione ogonami delfiny podtrzymujące kolejny, tym razem okrągły basen. Woda spływa z niego przez lwie szczęki umieszczone na jego brzegu. Kolejny, najwyższy i najmniejszy basen podtrzymują cztery putta. To z niego tryska woda.
Fontanna prezentuje się dziś efektownie – odnowiona, urzeka swym harmonijnym kształtem i regularnie wznoszącymi się elementami. Nie tak jednak wyglądała pierwotnie. Była otoczona nie tylko żelaznym płotem z zamkniętą bramą, ale też okalającymi go klombami. No cóż, zapewne bardziej ceniono jej dekoracyjną niż rekreacyjną funkcję – odpoczywający na jej stopniach robotnicy prawdopodobnie nie byliby mile widziani.
