Kościół Santa Maria in Montesanto – strażniczka placu, świątynia elegancka, harmonijna i wyważona
Kościół ten zaczęto wznosić w 1662 roku za pontyfikatu Aleksandra VII – papieża urbanisty i budowniczego, pragnącego nadać tej części Rzymu nowe oblicze. Po pewnym czasie budowę przerwano na cztery lata i zakończono w 1675 roku. W projektowaniu brali udział znakomici architekci tamtej epoki – początkowo Carlo Rainaldi, a później Carlo Fontana. Z kolei Gian Lorenzo Bernini miał ukształtować kopuły obu kościołów tak, aby wyglądały jak najbardziej bliźniaczo. W odróżnieniu bowiem od sąsiedniego, kolistego w planie kościoła Santa Maria di Miracoli, ten, z powodu wąskiej, ale za to wydłużonej działki, zbudowany został na planie elipsy.
Przyjęła się opinia, że pierwotnie kolumny portyku świątyni zaprojektowane zostały przez Berniniego dla dzwonnic bazyliki watykańskiej, ale po katastrofalnej „wpadce” budowlanej architekta wykorzystano je właśnie tutaj. Podobnie jak sąsiadujący kościół, i ten zdobią widniejące na balustradzie gzymsu figury świętych, w tym wypadku karmelitów, wyrzeźbione przez uczniów Berniniego. Dlaczego właśnie tych świętych? Kościół powstał bowiem dla zreformowanych karmelitów Monte Santo (Carmelitani del Primo Instituto), których nowa reguła zakonna uzyskała akceptację papieża w 1640 roku. Wtedy też przyznano im prawo pobytu w Rzymie i pozwolenie na budowę klasztoru i kościoła, do czego w znaczącym stopniu przyczynił się kardynał Girolamo Gastaldi. Napis na frontonie kościoła przypomina, że obie świątynie powstały dzięki finansowemu wsparciu kardynała, który pochowany został w tej obok. Kościół poświęcono Matce Bożej ze Świętej Góry Karmel, gdyż według tradycji karmelici przywieźli ze sobą ze swej pierwotnej siedziby w Ziemi Świętej znajdujący się tam cudowny obraz Madonny.
Eliptyczne wnętrze kościoła otwiera się arkadami na kaplice – po trzy z każdej strony, które dodatkowo zdobią znajdujące się pomiędzy nimi pilastry o korynckich kapitelach. Wieńczy go kopuła, oparta na żebrach i przepruta oknami doprowadzającymi światło do środka. Skromne belkowanie jest delikatnym akordem dekoracyjnym, któremu towarzyszą cztery muzyczne balkony (cantorias), przypominające o muzyce i śpiewie, które rozbrzmiewały w tym wnętrzu. Warto wspomnieć, że w 1707 roku właśnie dla tego kościoła Händel skomponował Nieszpory Matki Bożej z Góry Karmel.
Partią najbogatszą w dekoracje jest wydłużona absyda z ozdobnym, zaprojektowanym przez Mattia de Rossiego ołtarzem i znajdującą się w jego centrum ikoną (kopią z XVI wieku) Matki Bożej z Góry Karmel. Flankują go popiersia papieży, podczas pontyfikatu których zbudowano świątynię.
Patrząc od wejścia:
Po dwóch stronach absydy ołtarzowej znajdują się wejścia do byłego klasztoru (po prawej) i zakrystii (po lewej).
Kościół, jak widać, nie oferuje wielu cennych dzieł sztuki, niemniej znajdziemy w nim piękne przykłady typowej dla baroku dekoracji. Ponadto wnętrze wzbogacają interesujące dzieła sztuki współczesnej o tematyce religijnej (np. rzeźby drogi krzyżowej). Od 1953 roku w świątyni odbywają się tzw. msze artystów – w każdą niedzielę zbierają się tu rzymscy twórcy oraz osoby związane ze światem kultury i sztuki. Oni też dbają o harmonię tego wnętrza i odpowiedni dobór dekoracji, odkąd przybytek ten powierzono Wspólnocie „Messa degli Artisti”.
Zgodnie z art. 13 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO), informujemy, że Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest firma: Econ-sk GmbH, Billbrookdeich 103, 22113 Hamburg, Niemcy
Przetwarzanie Pani/Pana danych osobowych będzie się odbywać na podstawie art. 6 RODO i w celu marketingowym Administrator powołuje się na prawnie uzasadniony interes, którym jest zbieranie danych statystycznych i analizowanie ruchu na stronie internetowej. Podanie danych osobowych na stronie internetowej http://roma-nonpertutti.com/ jest dobrowolne.