Papież Teodor I (?–649) – papież, który sprowadził zmarłych do Rzymu

Mozaiki w kaplicy Pryma i Felicjana, kościół San Stefano Rotondo - fundacja papieża Teodora I

Mozaiki w kaplicy Pryma i Felicjana, kościół San Stefano Rotondo - fundacja papieża Teodora I

Należał do grona wykształconych teologicznie kapłanów, którzy przez następne stulecie zasiadać będą na stolcu Piotrowym. Zapoczątkował też linię papieży greckiego pochodzenia. Przybył do Rzymu z całą rzeszą uciekinierów, którzy po najeździe muzułmanów na Palestynę i Syrię poszukiwali schronienia na Zachodzie. Jego ojciec, Teodor, był biskupem Jerozolimy, a on sam w 642 roku wybrany został na biskupa Rzymu.

Mozaiki w kaplicy Pryma i Felicjana, kościół San Stefano Rotondo - fundacja papieża Teodora I
Mozaika w absydzie kaplicy San Venanzio z wizerunkiem papieża Teodora I, baptysterium San Giovanni na Lateranie
Mozaika w absydzie kaplicy San Venanzio, baptysterium San Giovanni na Lateranie - wizerunek papieża Teodora I (ostatni po prawej)
Domniemany portret papieża Teodora I wg Platiny

Należał do grona wykształconych teologicznie kapłanów, którzy przez następne stulecie zasiadać będą na stolcu Piotrowym. Zapoczątkował też linię papieży greckiego pochodzenia. Przybył do Rzymu z całą rzeszą uciekinierów, którzy po najeździe muzułmanów na Palestynę i Syrię poszukiwali schronienia na Zachodzie. Jego ojciec, Teodor, był biskupem Jerozolimy, a on sam w 642 roku wybrany został na biskupa Rzymu.

Teodor jako pierwszy wprowadził, do tej pory w Rzymie odrzucany, a w Kościele wschodnim praktykowany już od dawna, zwyczaj translacji zwłok męczenników chrześcijańskich z katakumb do kościołów. I właśnie to uczyniło go sławnym. Ruch ten pozwolił na skierowanie strumienia pielgrzymów przybywających do Rzymu i kierujących się do tej pory do katakumb znajdujących się na obrzeżach miasta do jego centrum. W ten sposób miejsca, w których składano zwłoki (relikwie), zyskiwały status uświęconych i były tłumnie odwiedzane przez pątników. Pierwsza taka translacja dotyczyła szczątków świętych Pryma i Felicjana, które przeniesiono z katakumb na via Nomentana do kościoła San Stefano Rotondo na wzgórzu Pincio. W kościele urządzono małą, poświęconą im kaplicę, w której spoczął także ojciec Teodora. W mozaikach zdobiących jej absydę zawarte zostało wspomnienie ojczystego miasta papieża, Jerozolimy. Przedstawiają wymienionych świętych, z kwiatami pod stopami, stojących po obydwu stronach monumentalnego krzyża, tzw. crux gemmata, będącego wspomnieniem tego, który znajdował się ongiś na górze Golgota, dekorowanego gemmami i kamieniami szlachetnymi i ufundowanego przez cesarza Konstantyna albo cesarza Teodozjusza II (badacze nie są tu zgodni). Przywołana w ten sposób jerozolimska Golgota wpisywała się w tradycję chrześcijańską, wedle której góra, miejsce Męki Chrystusa, była środkiem wszechświata.


Piękne, złote mozaiki, przed którymi każdy zatrzyma się z podziwem, nie są jedynym w Rzymie śladem po papieżu Teodorze. Drugim jest mozaika znajdująca się w baptysterium San Giovanni na Lateranie. W absydzie kaplicy San Venanzio dojrzymy go stojącego w towarzystwie świętych. To ten ostatni po prawej stronie, trzymający w ręce księgę. I tu, na wschodnią modłę, dominującym elementem dekoracji jest złoto, w symboliczny sposób uzmysławiające boską emanację.

Po śmierci zwłoki papieża Teodora zostały złożone w bazylice San Pietro in Vaticano, jednakże po wystawieniu nowej bazyliki ślad po nich zaginął.