Początkowo Paschalis był przeorem w klasztorze św. Szczepana, znajdującym się nieopodal bazyliki św. Piotra (San Pietro in Vaticano) i współpracownikiem papieża Stefana IV. Po jego śmierci (817 r.) jeszcze tego samego dnia został wybrany na biskupa Rzymu. Jego żywot, podobnie jak innych papieży, znamy z Liber Pontificalis, ale też frankijskich przekazów, które – w przeciwieństwie do oficjalnej rzymskiej kroniki – ukazują go w dość niekorzystnym świetle, czemu nie należy się dziwić, zważywszy, iż był to okres narastającej, choć jeszcze mocno kamuflowanej, wzajemnej niechęci króla Franków i cesarza rzymskiego Ludwika Pobożnego i papieża. Paschalis I nie był też ani lubiany, ani ceniony na Wschodzie przez cesarza imperium bizantyńskiego Leona V. Nie bardzo mu zresztą na tych sympatiach zależało – jednego z nich uważał za marionetkę, a drugiego za relikt przeszłości. Jego ambicją było nie szukanie poklasku na dworach obydwu cesarzy, ale narzucenie im woli Rzymu, a środkiem do tego było budowanie silnej pozycji papiestwa i niezależności Państwa Kościelnego.

Trudno dywagować, jak dalece kierowało nim w tych działaniach dobro Kościoła, a jak dalece własna pycha. Że nie był pozbawiony uczuć niższych, świadczyć może sposób, w jaki Paschalis I dawał się uwieczniać. Wykorzystał przy tym bardzo korzystny dla niego moment migracji rzemieślników z terenów cesarstwa bizantyńskiego, spowodowanej szerzącym się ikonoklazmem. Z otwartymi rękoma przyjął ich w Rzymie i zapewnił zlecenia przy dekoracji fundowanych przez siebie kościołów. Wykonane przez greckich mistrzów mozaiki, różne jednak od tych tworzonych w tradycji bizantyńskiej, charakteryzują się silnym powrotem do późnoantycznych wzorów czasów Konstantyna Wielkiego (IV w.).

Idée fixe Paschalisa było uświetnienie świątyń, i to nie tylko dobrami materialnymi. Praktyka translacji zwłok znana była w Rzymie od połowy VIII wieku, ale Paschalis I uczynił z niej zjawisko masowe. Katakumby wokół miasta zostały dosłownie opróżnione ze zwłok. Jak twierdzili ówcześni kronikarze, tylko w kościele Santa Prassede znalazło miejsce spoczynku około 2300 ciał!  Tak wielki dowód uszanowania męczeństwa legitymizował w szczególny sposób pierwsze miejsce Paschalisa I wśród wszystkich biskupów świata chrześcijańskiego, dając mu tym samym prawo do niezależności. Dla człowieka średniowiecza, skupiającego się na cudowności i mocach nadprzyrodzonych, ranga danego miejsca była ściśle związana z obecnością w nim relikwii świętych. Były one religijnym bogactwem, bezcennym skarbem, ale też znakiem prestiżu. W czasie zaostrzonej rywalizacji, głównie między papieżem a cesarzem imperium bizantyńskiego, roszczącym sobie prawo do zwierzchności nad Rzymem, Paschalis mógł się więc poszczycić odpowiednią ilością męczenników. Był to istotny argument demonstrujący jego autonomiczną pozycję i legitymizujący sedes apostolica właśnie w Rzymie. Rzym w takim wymiarze był miastem świętym, ziemią męczenników i apostołów – drugą Jerozolimą i odbiciem Jerozolimy niebiańskiej.

Warto przyjrzeć się mozaikom absydy wspomnianego kościoła Santa Prassede, na których uwieczniony został papież. Po prawej stronie Chrystusa stoi św. Paweł, obejmując ramieniem św. Praksedę, a obok nich, w kwadratowym nimbie (przynależnym osobie żyjącej), widnieje fundator Paschalis z modelem świątyni w ręku. Na towarzyszącej mu palmie ujrzymy sfinksa, egipskiego ptaka, symbol nieśmiertelności. Paschalis powołuje więc na świadków swej fundacji samego Chrystusa, najważniejszych apostołów rzymskich (świętych Piotra i Pawła) i święte dziewice (Pudencjanę i Praksedę). Co ciekawe, jego sylwetka jest prawie tej samej wielkości co ich, co oznacza, że papież pretenduje już za życia do świętości, a po śmierci do życia wiecznego, o czym świadczyć może feniks nad jego głową.

Kościół Santa Prassede był przez Paschalisa I szczególnie faworyzowany – nie tylko nakazał go ozdobić imponującymi mozaikami; tu też powstała kaplica San Zeno (kaplica św. Zenona), w której najprawdopodobniej spoczęła matka papieża – Teodora (Episcopa). Do dziś jest ona jednym z najprzedniejszych przykładów sztuki mozaikowej tego czasu, małym klejnotem sztuki romańskiej. Już w czasach Paschalisa nazywano ją hortus paradisi.

Inny ciekawy portret papieża odnajdziemy w absydzie kościoła Santa Maria in Domnica. Tu klęczy on u stóp Madonny, trzymając ją za pantofel. Ale nie jest to gest czci i pokory, raczej demonstracja poufałości z Bożą Rodzicielką, na którą dostojnik nawet nie patrzy, wzrok kierując do nas, jakby w oczekiwaniu aplauzu. Kolejny raz zobaczymy go w absydzie kościoła Santa Cecilia. Także tutaj trzyma w rękach model fundowanej świątyni, stojąc obok jej patronki, św. Cecylii, która protekcyjnie obejmuje jego ramię, gestem tym jednoznacznie doceniając wielkość jego dzieła i świętość jego osoby, co podkreśla ponownie pojawiający się nad papieską głową sfinks.

Wspaniałe mozaiki, których Paschalis I był fundatorem, ukazują go niejako w trzech odsłonach. To zupełnie wyjątkowy artystyczny dokument, pierwsza tego typu manifestacja wielkości następcy Piotrowego w Rzymie, ale też wspaniałe, godne szczególnej uwagi dzieło sztuki, jeden z najbardziej atrakcyjnych artystycznych obiektów doby średniowiecza, które można podziwiać w Rzymie.

Rządy Paschalisa, jak donoszoną kronikarze, sprawowane były silną ręką i naznaczone surowością, zarówno w stosunku do kleru, jak i osób świeckich. Wszelkie przejawy niesubordynacji brutalnie tłumiono. Nie przebierając w środkach, papież eliminował swych wrogów, także w dosłownym tego słowa znaczeniu. Do tego stopnia zaskarbił sobie niechęć samych rzymian, że po jego śmierci doszło do rozruchów ulicznych, a nawet bójek pomiędzy jego sympatykami i przeciwnikami. Ci ostatni nie dopuścili też do pochówku papieża w bazylice watykańskiej. Jego ciało spoczęło we wzniesionym przez niego kościele Santa Prassede. Dopiero następca Paschalisa, Eugeniusz II, nakazał przeniesienie jego zwłok do jednej z watykańskich kaplic. Nie spoczęły one jednak w nowej bazylice, a ostatecznie uznano je za zaginione.

Obiekty powstałe w czasie pontyfikatu Paschalisa I:

•   Kościół Santa Prassede wraz z dekoracjami mozaikowymi w absydzie i w tęczy oraz znajdująca się    tam kaplica San Zeno
•   Kościół Santa Maria in Domnica i mozaiki absydy
•   Kościół Santa Cecilia na Trastevere (Zatybrzu) i mozaiki absydy
•   Emaliowany relikwiarz w formie krzyża w srebrnej szkatule – wyposażenie bazyliki św. Piotra
•   Dekoracja mozaikowa absydy kościoła San Stephano del Cacco (niezachowana)