Papież Grzegorz XV (1554–1623) – chory i flegmatyczny opiekun jezuitów

Papież Grzegorz XV i kardynał Ludovico Ludovisi w trakcie kanonizacji śś. Ignacego Loyoli i Franciszka Ksawerego, zakrystia kościoła Il Gesù

Papież Grzegorz XV i kardynał Ludovico Ludovisi w trakcie kanonizacji śś. Ignacego Loyoli i Franciszka Ksawerego, zakrystia kościoła Il Gesù

Alessandro Ludovisi był słabego zdrowia już przed powołaniem go na stolec Piotrowy i nie domagał także w trakcie swego krótkiego pontyfikatu, który rozpoczął 8 lutego 1621 roku. Niektórzy badacze twierdzą nawet, że chorowitość była jego głównym atutem, gdyż poszukiwano tzw. papieża przejściowego. Z opisów jego współczesnych wynika, że Grzegorz był osobą milczącą, zdystansowaną, miał flegmatyczną naturę, niski wzrost i drobną posturę. Cierpiał na ataki artretyzmu, który na długie miesiące przykuwał go do łoża i ostatecznie stał się przyczyną jego śmierci.

Papież Grzegorz XV i kardynał Ludovico Ludovisi w trakcie kanonizacji śś. Ignacego Loyoli i Franciszka Ksawerego, zakrystia kościoła Il Gesù
Nagrobek papieża Grzegorza XV i kardynała Ludovico Ludovisi, fragment, kościół Sant'Ignazio
Fasada kościoła Sant'Ignazio
Nagrobek papieża Grzegorza XV i kardynała Ludovico Ludovisi, kościół Sant'Ignazio
Pogrzeb św. Petroneli, Guercino, Musei Capitolini-Pinacoteca Capitolina

Alessandro Ludovisi był słabego zdrowia już przed powołaniem go na stolec Piotrowy i nie domagał także w trakcie swego krótkiego pontyfikatu, który rozpoczął 8 lutego 1621 roku. Niektórzy badacze twierdzą nawet, że chorowitość była jego głównym atutem, gdyż poszukiwano tzw. papieża przejściowego. Z opisów jego współczesnych wynika, że Grzegorz był osobą milczącą, zdystansowaną, miał flegmatyczną naturę, niski wzrost i drobną posturę. Cierpiał na ataki artretyzmu, który na długie miesiące przykuwał go do łoża i ostatecznie stał się przyczyną jego śmierci.

      Nagrobek papieża Grzegorza XV i
      kardynała Ludovico Ludovisi,
      kościół Sant'Ignazio

Papież ten pochodził z arystokratycznego bolońskiego rodu. Uniwersytet w Bolonii oraz studia w utworzonym i zarządzanym przez jezuitów rzymskim Collegio Romano dały mu nie tylko wykształcenie, ale wyznaczyły całą jego duchową drogę – zwłaszcza powiązania z Towarzystwem Jezusowym, które z czasem staną się filarem papieskiej polityki. Prawą ręką Grzegorza XV, a właściwie zarządcą Jego Eminencji stał się zaraz po objęciu przez niego Piotrowego tronu jego bratanek – 25-letni ambitny i sprawny pragmatyk Ludovico Ludovisi. To on właściwie dzierżył ster rządów za papieża, czerpiąc z tego tytułu wszelkie możliwe korzyści. On stał się też nad wyraz szczodrym fundatorem i mecenasem sztuki. W przeciągu dwóch lat pontyfikatu wuja zdziałał w tym względzie dla chwały swego rodu więcej niż niektórzy nepoci przez długie lata.

Sam papież nie miał zbyt dużo czasu na zajmowanie się sztuką, niemniej tuż po rozpoczęciu rządów ściągnął z Bolonii już wcześniej pracującego dla niego malarza Guercino. To on stał się w tym okresie faworyzowanym artystą i dekoratorem rodowej rezydencji Ludovisich oraz rzymskich kościołów. Papież, wraz ze swym nepotem, był też inicjatorem budowy wielkiej świątyni jezuitów – kościoła Sant’Ignazio.

W 1622 roku Grzegorz wyświęcił dwóch jezuitów – Ignacego Loyolę i Franciszka Ksawerego, a także Teresę z Ávili, Filipa Nereusza i Izydora. Czterej święci pochodzący z Półwyspu Pirenejskiego byli też widomym znakiem związku papieża z koroną hiszpańską, który będzie pielęgnowany przez ród Ludovisi również później.

Dla samego papiestwa ważną reformą wprowadzoną przez Grzegorza XV było ustanowienie wyboru biskupa Rzymu przez tajne głosowanie, co oznaczało rezygnację z wielowiekowej praktyki głosowania jawnego.
Papież spoczął w monumentalnym grobowcu, którego realizacja trwała prawie stulecie (ukończono go w 1717 roku) i upływała w atmosferze jednego z bardziej żenujących sporów między spadkobiercami a jezuitami. Ostatecznie papież znalazł swe miejsce spoczynku właśnie w jezuickim kościele Sant’Ignazio.

Obiekty ufundowane przez Grzegorza XV:

Ołtarz Guercina Pogrzeb św. Petroneli namalowany dla bazyliki San Pietro in Vaticano – obecnie w Musei Capitolini – Pinacoteca Capitolina