Forum Nerwy – niedokończone dzieło wyklętego cesarza

Forum Nerwy, w tle via Cavour

Forum Nerwy, w tle via Cavour

Forum to na ogół nie przyciąga szczególnej uwagi. Znajduje się u wylotu via Cavour. Ongiś stanowiło wciśnięty pomiędzy forum Augusta a kompleks świątyni Pokoju (Templum Pacis) pas zabudowań, będący uzupełnieniem rozciągających się tam forów. Od południa przylegało do niego Forum Romanum i forum Cezara.
Forum Nerwy, w tle via Cavour
Zachowana na forum Nerwy marmurowa płyta z wizerunkiem Minerwy
Rzymskie fora, zdj. Wikipedia, autor  3coma4
Dwie kolumny i płyta z wizerunkiem Minerwy, forum Nerwy
Forum Nerwy, pozostałości po okalających forum kolumnach
Forum Nerwy, fragment fryzu ze świątyni Minerwy, Museo dei Fori Imperiali
Popiersie cesarza Nerwy, Musei Capitolini
Forum to na ogół nie przyciąga szczególnej uwagi. Znajduje się u wylotu via Cavour. Ongiś stanowiło wciśnięty pomiędzy forum Augusta a kompleks świątyni Pokoju (Templum Pacis) pas zabudowań, będący uzupełnieniem rozciągających się tam forów. Od południa przylegało do niego Forum Romanum i forum Cezara.
      Forum Nerwy, w tle via Cavour

Samo forum było nadzwyczaj wąskie, mierzyło bowiem jedynie 45 metrów szerokości i 120 metrów długości. Tyle miejsca udało się wygospodarować cesarzowi Domicjanowi, aby stworzyć tu kompleks zabudowań. Początkowo jego nazwa brzmiała Forum Transitorium (czyli przechodnie), gdyż łączyło wszystkie istniejące już fora w jedną całość. Przedsięwzięcie nie zostało ukończone za życia cesarza. Miało być kolejnym dziełem upamiętniającym cesarza i dynastię Flawiuszów, którego ambicją było pozostawienie po sobie ładu w imperium, dobrych obyczajów i imponujących budowli. Po surowej karze, jaka spotkała go po śmierci, czyli wymazaniu jego imienia z przestrzeni publicznej (damnatio memoriae), również forum, którego był inicjatorem, zmieniło nazwę.

 

Prace dokończono w 97 roku, za czasów następcy Domicjana – cesarza Nerwy i od niego forum wzięło nazwę. Dziś ledwie można je dojrzeć, gdyż pokryła je szeroka arteria komunikacyjna (via dei Fori Imperiali). Ongiś jednak w górnej jego partii, w pobliżu dobrze zachowanego muru oddzielającego forum od Suburry, znajdowała się mała świątynia Minerwy,  bogini sztuki i rzemiosła – jednej z najbardziej czczonych bogiń starożytnego Rzymu, tworzącej wraz z Jowiszem  i Junioną tzw. Trójcę Kapitolińską.Wąska przestrzeń, jaką pozostawiono budowniczym, nie dawała możliwości stworzenia okalającej forum kolumnady. Dlatego wzdłuż dłuższych boków wzniesiono portyki pozorne, kolumny ustawiono blisko ścian i zwieńczono belkowaniem. W wąskim boku od południa utworzono natomiast przejście prowadzące między Kurią  a bazyliką Emilia na Forum Romanum.

Z forum Nerwy pozostała część podium świątyni Minerwy oraz resztki kolumnady – dwie korynckie kolumny podtrzymujące fryz z attyką i znajdująca się tuż za nimi ściana. Fryz dekorowały personifikacje cnót rzymskich kobiet, jak przystało na ideologię tradycjonalisty Domicjana, oraz sylwetka samej Minerwy (attyka). Całą resztę poddano rozbiórce. W XVII wieku ostatecznie ją zakończono. Papież Paweł V z rodu Borghese  rozkazał wykorzystać materiał ze świątyni jako budulec monumentalnej fontanny (Fontana dell’Acqua Paola) znajdującej się na wzgórzu Janikulum  (Gianicolo) oraz upamiętniającej jego rodzinę kaplicy pośmiertnej (Cappella Paolina) w bazylice Santa Maria Maggiore.

 

 

Whoops, looks like something went wrong.