Papież Honoriusz I (?–638), omylny pontifex maximus, a w dodatku heretyk

Bazylika Sant'Agnese fuori le mura, mozaiki absydy - po lewej papież Honoriusz I, po prawej papież Grzegorz Wlk.

Bazylika Sant'Agnese fuori le mura, mozaiki absydy - po lewej papież Honoriusz I, po prawej papież Grzegorz Wlk.

Miejsce wiecznego spoczynku papieża Honoriusza jest nieznane, a całe pokolenia biskupów Rzymu obkładały go anatemą i uznawały za heretyka na papieskim stolcu, pomimo że wydawał się jednym z bardziej znaczących papieży VII stulecia. Także dziś, choć wiadomo, że był to wybitny budowniczy, fundator znaczących rzymskich gmachów i dobry administrator, imię Honoriusza wywołuje w pewnych środowiskach kłopotliwe milczenie. Dlaczego?
Bazylika Sant'Agnese fuori le mura, mozaiki absydy - po lewej papież Honoriusz I, po prawej papież Grzegorz Wlk.
Widok absydy kościoła Sant'Agnese fuori le mura
Wnętrze bazyliki Sant'Agnese fuori le mura
Pierwszy dziedziniec bazyliki Santi Quattro Coronati
Fasada bazyliki San Pancrazio
Fasada kościoła Santi Vincenzo e Anastasio alle Tre Fontane
Miejsce wiecznego spoczynku papieża Honoriusza jest nieznane, a całe pokolenia biskupów Rzymu obkładały go anatemą i uznawały za heretyka na papieskim stolcu, pomimo że wydawał się jednym z bardziej znaczących papieży VII stulecia. Także dziś, choć wiadomo, że był to wybitny budowniczy, fundator znaczących rzymskich gmachów i dobry administrator, imię Honoriusza wywołuje w pewnych środowiskach kłopotliwe milczenie. Dlaczego?
      Kościół Sant'Agnese fuori le mura,
      mozaiki absydy, papież Honoriusz
      z modelem ufundowanej świątyni

Honoriusz pochodził z zamożnej rodziny, jego ojciec był konsulem. Biskupem Rzymu został w 625 roku i funkcję tę pełnił przez trzynaście lat. Jego duchowym przewodnikiem i mistrzem był papież Grzegorz I Wielki. Idąc za jego przykładem, Honoriusz przekształcił swój dom w klasztor i chętnie zatrudniał w swej administracji mnichów. Wyrazem uznania dla Grzegorza było też uwiecznienie jego sylwetki w ufundowanym przez Honoriusza kościele Sant’Agnese fuori le mura

W pamięci rzymian papież zapisał się jako ten, który zabezpieczał ludność w żywność i odbudowywał akwedukty dostarczające wodę do miasta, co w tamtych czasach było jednym z podstawowych obowiązków biskupa. Dbał też o stan świątyń, nakazywał przebudowy małych kościołów, ale był też pomysłodawcą renowacji bazyliki św. Piotra (San Pietro in Vaticano). Ufundował ponadto i kazał ozdobić mozaikami oraz marmurami, a także wyposażyć w srebrne sprzęty liturgiczne do dziś zachowane (zmodernizowane) świątynie – wspomnianej św. Agnieszki i św. Pankracego (San Pancrazio). I zapewne znalazłby należne mu, uświęcone miejsce wśród cenionych papieży wczesnego średniowiecza, gdyby nie dyskusja, w jaką się wdał i jaka rozogniała w tamtym czasie umysły duchownych na wschodzie i zachodzie dawnego imperium rzymskiego. Chodziło o spór o dwie natury Chrystusa, jaki rozgorzał między zwolennikami monofizytyzmu  i zwolennikami diofizytyzmu. Praktycznie i zdroworozsądkowo myślący Honoriusz, aby załagodzić naładowany silnymi emocjami konflikt, poparł kompromisowy pogląd, który zaproponował patriarcha Konstantynopola, czyli przekonanie, że w Chrystusie istnieją dwie natury – boska i ludzka, ale tylko jedno działanie, którego źródłem jest jedna osoba. I tu popełnił błąd, gdyż pogląd ten został na III soborze w Konstantynopolu w 681 roku (czyli prawie 50 lat po śmierci papieża) uznany za heretycki, a orzeczenie soboru głosiło, że w Chrystusie są zarówno dwie natury, jak i dwie, niewchodzące sobie w drogę wole. Kolejni papieże sumiennie potępiali z tego powodu stanowisko Honoriusza i jego samego, a zwłoki papieża wyniesiono nawet z bazyliki watykańskiej. I stan ten trwałby nadal, gdyby nie sobór w 1870 roku, kiedy to ogłoszono dogmat o papieskiej nieomylności, a postać Honoriusza stała się prawdziwym ideologicznym problemem. Bo skoro on się pomylił, to czy w takim razie można zakładać nieomylność papieża? Jak wiemy, dogmat został wprowadzony w życie, co nie pozwala Honoriuszowi zająć należnego mu miejsca wśród wybitnych papieży wczesnego średniowiecza.

 

Budowle ufundowane przez Honoriusza I:

  • Gruntowna renowacja starej (konstantyńskiej) bazyliki św. Piotra na Watykanie
  • Budowa nowego kościoła pielgrzymkowego Sant’Agnese fuori le mura
  • Odbudowa i przebudowa kościoła Santi Quattro Coronati
  • Budowa nowego kościoła San Pancrazio
  • Fundacja kościoła Santi Vincenzo e Anastasio alle Tre Fontane

Whoops, looks like something went wrong.