Wykonany z czerwonego granitu monument ma 32,18 metra wysokości, a wraz z kamienną podstawą – 46 metrów. Nie tylko jego wielkość budzi respekt, ale też wiek – jest to bowiem najstarszy obelisk, jaki możemy podziwiać w Wiecznym Mieście. Pokrywają go hieroglify z czasów panowania faraona Totmesa III, które datuje się na 1504–1450 rok p.n.e., o czym informują inskrypcje upamiętniające ustawienie obelisku w egipskim mieście Teby (dzisiejszy Karnak) w kompleksie świątyni Amona-Re. Za czasów faraona Totmesa III Teby przeżywały wielki rozwój, a życie w nich skupiało się wokół wspomnianej świątyni boga Słońca.

W Rzymie od czasów panowania Oktawiana Augusta szerzyła się moda na egipskie obeliski, którym przypisywano szczególną rangę – były postrzegane, podobnie jak w Egipcie, jako symbole boga Słońce. Czczono je i podchodzono do nich z szacunkiem, a sprowadzający je cesarze czuli się otoczeni łaską boską. Nie inaczej zapewne postrzegał je Konstantyn Wielki, który – mimo iż był chrześcijaninem – zapragnął ściągnąć obelisk z Teb, nie do Rzymu jednak, ale do swojej nowej stolicy w Konstantynopolu. Liczący tysiąc osiemset lat obelisk zdemontowano i przewieziono do portu w Aleksandrii, aby wyprawić go w dalszą podróż. Niestety, cesarz zmarł, a obelisk utknął w porcie.

Syn cesarza, Konstancjusz II (również chrześcijanin), zdecydował, że obelisk z Aleksandrii popłynie, ale nie do Konstantynopola, lecz do Rzymu. Miało to swoje uzasadnienie. Przygotowując się do uroczystości związanych z dwudziestą rocznicą swojego wstąpienia na tron (357 r.), cesarz chciał przypodobać się mieszkańcom Wiecznego Miasta i podarować im symbol pogańskiego kultu. Przedsięwzięcie to wymagało olbrzymich starań, gdyż transport ważącego 230 ton bloku nie był łatwy. Najpierw zbudowano odpowiednio długi i wąski statek, który potrzebował kilku miesięcy, aby dopłynąć do portu rzecznego Vicus Alexandri, usytuowanego około pięciu kilometrów od centrum Rzymu, w pobliżu antycznej drogi via Ostiensis. Stamtąd ciągnięto obelisk na drewnianych saniach i ustawiono na spinie rzymskiego hipodromu (Circo Massimo). W pracy tej uczestniczyły tysiące niewolników, którzy za pomocą rusztowania i lin podnieśli monument i go umocowali. Na szczycie umieszczono kulę ze złotej blachy, a gdy trafił w nią piorun, zastąpiono ją pochodnią.   

Kolejne stulecia, trzęsienia ziemi i brak odpowiedniej pieczy spowodowały, że w XV wieku obelisk złamał się, upadł, a trzy jego części z czasem pokryła ziemia. Papież Sykstus V, dążący do uporządkowania miasta i nadania mu reprezentacyjnego oblicza, kazał obelisk odkopać, zrekonstruować i przenieść. W trakcie tych prac odnaleziono w podstawie pomnika jego spisaną przez antycznego skrybę historię.

   

                      Papież powierzył rekonstrukcję obelisku swojemu zaufanemu architektowi Dominicowi Fontanie, a ten umieścił na jego zwieńczeniu krzyż z brązu. Na tym jednak nie poprzestano – na wysokim postumencie wykuto z czterech stron łacińskie inskrypcje, po części bazujące na odnalezionym starożytnym dokumencie, ale też nawiązujące do wkładu Sykstusa V w dzieło ratowania egipskiego artefaktu. Żeby uniknąć posądzenia biskupa Rzymu o sprzyjanie kulturze pogańskiej, w inskrypcji wymieniony został także Konstantyn Wielki jako pierwszy chrześcijański władca, który obelisk przetransportował Nilem do Aleksandrii, a następnie wysłał do Wiecznego Miasta, aby go nim przyozdobić. Na kolejnym boku postumentu przeczytamy, że syn Konstantyna Konstancjusz II umieścił obelisk w Aleksandrii na statku, który dzięki pracy trzystu wioślarzy dotarł do Rzymu, stanął na hipodromie i poświęcony został senatowi i ludowi tego miasta. Na kolejnej ścianie umieszczona jest inskrypcja informująca, że zwycięski cesarz Konstantyn Wielki, w tym miejscu ochrzczony, „rozpowszechniał chwałę Krzyża”. I wreszcie na ostatnim licu postumentu (od strony via Merulana) widnieje napis głoszący, że Sykstus V zniszczony obelisk usunął wielkim kosztem z hipodromu, gdzie zakopany był w błotnistej ziemi, odrestaurował go i poświęcił niezwyciężonemu Krzyżowi w 1588 roku (czwartym roku swego pontyfikatu). Piętnaście lat później obelisk został od tej właśnie strony wzbogacony o fontannę (Fontana del Obelisco), zaprojektowaną prawdopodobnie przez Domenica Fontanę (albo Flamina Ponziego) i ozdobioną herbami i heraldycznymi emblematami kolejnych papieży – Klemensa VIII, Pawła V i Urbana VIII. Legenda głosi, że każdy, kto obmyje w niej ręce w noc św. Jana, będzie uchroniony od złego uroku czarownic.

Obelisk stanął na miejscu wznoszącego się tu niegdyś posągu Marka Aureliusza, który dziś znajduje się w Muzeach Kapitolińskich, a jego kopia na placu Campidoglio. W czasie prac archeologicznych, prowadzonych w latach sześćdziesiątych XX wieku, odnaleziono na tym terenie również resztki willi należącej prawdopodobnie do matki Marka Aureliusza – Domitii Lucilli (pomnik syna stanowił najprawdopodobniej jeden z elementów wyposażenia tego kompleksu). Od zniszczenia przez chrześcijan, których ofiarą padły dziesiątki antycznych posągów, uratowało go przeświadczenie, że przedstawia nie Marka Aureliusza, ale pierwszego chrześcijańskiego imperatora – Konstantyna Wielkiego.

Dziś spogląda się na obelisk, będący dziełem egipskich rzemieślników, wręcz z rozrzewnieniem jako na świadka prawie trzech i pół tysiąca lat historii. I to w nim zapewne urzeka.