Ponte Rotto – malownicza ruina z czasów republiki

Ponte Rotto, w tle Wyspa Tyberyjska

Ponte Rotto, w tle Wyspa Tyberyjska

Właściwie jest to jedno przęsło antycznej konstrukcji, która do dziś widnieje u brzegu Tybru, zawieszona w próżni, niedostępna dla człowieka i przykuwająca wzrok swą pozbawioną jakiejkolwiek funkcji, kamienną sylwetą. To most – symbol wielkiej technicznej innowacji rzymskich inżynierów, most wspomnienie, sięgające czasów republiki i most widmo – strawa dla nostalgicznych rozmyślań o przemijaniu i wieczności.

Ponte Rotto, w tle Wyspa Tyberyjska
Ponte Rotto, najstarszy kamienny rzymski most
Ponte Rotto
Ponte Rotto i Wyspa Tyberyjska (po lewej)
Ponte Rotto - jedyne zachowane przęsło antycznego mostu z czasów republiki
Ponte Rotto, Vanvitelli (Gaspar van Wittel), 1680, widok mostu z  XVII w., kolekcja prywatna, zdj. Wikipedia
Ponte Rotto (po prawej), obok Ponte Palatino
Ponte Rotto, smoki - elementy herbu papieża Grzegorza XIII
Ponte Rotto
Ponte Rotto
Ponte Rotto
Ponte Rotto, smoki z godła papieża Grzegorza XIII z rodu Boncompagni
Ponte Rotto, fragment

Właściwie jest to jedno przęsło antycznej konstrukcji, która do dziś widnieje u brzegu Tybru, zawieszona w próżni, niedostępna dla człowieka i przykuwająca wzrok swą pozbawioną jakiejkolwiek funkcji, kamienną sylwetą. To most – symbol wielkiej technicznej innowacji rzymskich inżynierów, most wspomnienie, sięgające czasów republiki i most widmo – strawa dla nostalgicznych rozmyślań o przemijaniu i wieczności.

      Ponte Rotto i Wyspa Tyberyjska (po lewej)

Usytuowano go na końcu via Aurelia – antycznej arterii komunikacyjnej prowadzącej do ongiś znajdującego się w jego pobliżu portu nad Tybrem. Łączył on równocześnie Rzym lewobrzeżny z Zatybrzem (Trastevere). Początkowo jego nazwa brzmiała Pons Aemilius (po włosku Ponte Emilio) i wywodziła się od nazwiska jednego z ówczesnych cenzorów (wysokich urzędników) – konsula i przywódcy senatu, Aemiliusa Lepidusa, przedstawiciela Emiliuszów – jednego z najznakomitszych rzymskich rodów czasów republiki. Powstał w 172 roku w Rzymie jako pierwszy w pełni kamienny most osadzony na sześciu filarach.

Jego modernizacja nastąpiła w I wieku naszej ery za czasów cesarza Oktawiana Augusta. Wtedy też zmieniono jego nazwę na Pons Maximus – gdyż był w ówczesnych czasach największym mostem na Tybrze.

W późniejszych, nowożytnych czasach był wielokrotnie zagrożony przez Tybr i restaurowany przez kolejnych papieży. Dotkliwie ucierpiał podczas powodzi w 1557 roku, ale został z całą starannością i finezją odnowiony przez papieża Grzegorza XIII, co potwierdza i upamiętnia do dziś widoczna na przęśle inskrypcja i elementy herbu rodu Boncompagni. Jednak następne powodzie w latach siedemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVI stulecia spowodowały jego załamanie i utratę dotychczasowej funkcji. Katastrofalna powódź w końcu 1598 roku zniszczyła jego trzy przęsła, a w związku z tym most stał się osiągalny tylko z lewej strony nabrzeża, na ponad dwa stulecia wpisując się malowniczo w krajobraz miasta. Dopiero papież Pius IX postanowił w połowie XIX wieku połączyć istniejące pozostałości z Zatybrzem poprzez budowę stalowej konstrukcji. Niestety, pomysł ten przyniósł ostateczną ruinę mostu. Kamienna konstrukcja nie wytrzymała obciążenia. W 1885 roku doszło do dalszych zniszczeń – w rezultacie pozostało tylko jedno przęsło. Nie zdecydowano się na jego odbudowę – obok poprowadzono inny most, Ponte Palatino. To stąd roztacza się najlepszy widok na tę dumną pozostałość starożytnego Rzymu, do której przylgnęła nazwa Ponte Rotto, czyli zniszczony most.