Hadrianeum – duch boskiego Hadriana w świątyni pieniądza

Hadrianeum, płyta z trofeami, Musei Capitolini

Hadrianeum, płyta z trofeami, Musei Capitolini

Wiele trudu zadał sobie cesarz Antonin Pius po objęciu władzy w 138 roku, aby przekonać senat rzymski do deifikacji swego poprzednika, cesarza Hadriana. Poskutkowały dopiero groźby abdykacji – wtedy senatorowie skapitulowali i nielubianemu władcy przyznali prawo ubóstwienia, czyli wyniesienia w poczet bogów. Niedługo potem Antonin ufundował boskiemu Hadrianowi na Polu Marsowym imponującą świątynię, której resztki do dziś można oglądać na Piazza di Pietra, w murach znajdującego się tam obecnie budynku giełdy.
Hadrianeum, płyta z trofeami, Musei Capitolini
Świątynia Hadriana, model
Hadrianeum, świątynia wraz z otaczającą ją kolumnadą, model
Hadrianeum, Mezopotamia - personifikacja prowincji, Musei Capitolini
Hadrianeum, Achaja - personifikacja prowincji, Musei Capitolini
Budynek Urzędu Celnego, Giovanni Battista Piranesi, XVIII w., zdj. Wikipedia
Dzisiejszy widok - zachowana część świątyni Hadriana zintegrowana z budynkiem Giełdy i Izby Handlowej
Dawna świątynia Hadriana, fragment
Hadrianeum, Galia albo Germania -personifikacja prowincji, Musei Capitolini
Hadrianeum, Hiszpania - personifikacja prowincji, Musei Capitolini
Hadrianeum, Dacia,Libia albo Numidia -personifikacja prowincji, Musei Capitolini
Wiele trudu zadał sobie cesarz Antonin Pius po objęciu władzy w 138 roku, aby przekonać senat rzymski do deifikacji swego poprzednika, cesarza Hadriana. Poskutkowały dopiero groźby abdykacji – wtedy senatorowie skapitulowali i nielubianemu władcy przyznali prawo ubóstwienia, czyli wyniesienia w poczet bogów. Niedługo potem Antonin ufundował boskiemu Hadrianowi na Polu Marsowym imponującą świątynię, której resztki do dziś można oglądać na Piazza di Pietra, w murach znajdującego się tam obecnie budynku giełdy.
      Hadrianeum, Mezopotamia -
      personifikacja prowincji, Musei Capitolini

Niektórzy badacze twierdzą, że Antonin zakończył jedynie budowę świątyni rozpoczętej już przez cesarza Hadriana, która miała być miejscem kultu zmarłej dwa lata przed nim żony Vibii Sabiny. Tak czy inaczej, w 145 roku nastąpiło uroczyste poświęcenie budowli, której cellę okalały rzędy 15-metrowych kolumn o korynckich kapitelach (trzynaście po dłuższej stronie, osiem po krótszej).

Świątynia stała na wysokim podeście i prowadziły do niej równie wysokie i szerokie schody. Serce budowl stanowiła wspomniana cella – gdzie znajdował się posąg boskiego Hadriana. Jej ściany dekorowały marmurowe płyty, których reliefy przedstawiały personifikacje rzymskich prowincji (np. Trację, Achaję, Galię, Mauretanię, Armenię, Bitynię), oraz płyty ze stylizowanymi trofeami wojennymi (tarcze, włócznie, miecze, zbroje, topory, chorągwie).  Szczęśliwym trafem zachowała się spora ich liczba. Część z nich znajduje sią na dziedzińcu Pałacu Konserwatorów (Musei Capitolini), część w zbiorach Museo Nazionale – Palazzo Massimo alle Terme, a część w Neapolu (Muzeum Archeologiczne). Odnoszą się one bezpośrednio do polityki cesarza Hadriana, mającej na celu podniesienie rangi każdej z prowincji i ściślejsze zespolenie ich z kulturą rzymską. Ale świadczyć miały też o porządku narzuconym przez Rzymian podbitym przez jego poprzednika, Trajana, ziemiom, które – włączone do wielkiego imperium – dzięki pokojowi i stabilizacji przeżywają okres dobrobytu. Dekoracje te były zatem swoistym ołtarzem wielkości, jaką cesarstwo rzymskie osiągnęło pod rządami Hadriana. Niektórzy badacze twierdzą, że płyty znajdowały się nie w celli, ale w architrawie kolumnady okalającej z trzech stron świątynię, tworząc swoisty kompleks świątynny zwany Hadrianeum.

W XVII wieku na zlecenie papieża Innocentego XII resztki świątyni (11 kolumn jej północnej części) włączono w powstały w tym miejscu budynek Głównego Urzędu Celnego wzniesiony w stylu barokowym przez Carlo FontanęZmieniono i uproszczono jego bryłę w XIX wieku, gdy na miejscu urzędu celnego powstał budynek Giełdy i Izby Handlowej. Dopiero jednak w 1928 roku, za czasów Benito Mussoliniego, odsłonięto zachowaną ścianę celli, nadając tym samym budowli jej dzisiejszy wygląd. Dzieło dokończono w 2008 roku, gdy przeprowadzono gruntowną konserwację obiektu.