Tak można w skrócie opisać rzeźbę ukazującą dwie postaci i stanowiącą część pomnika, który ongiś zdobił ołtarz ufundowany przez króla Attalosa I z Pergamonu po zwycięskiej bitwie (230 r. p.n.e.) przeciw osiadłemu w Azji Mniejszej ludowi Galów (Galatów). Wykonany w brązie monument składał się z wielu rzeźb. Dzięki dwóm rzymskim kopiom, najprawdopodobniej powstałym w I wieku n.e., możemy tylko w przybliżeniu zapoznać się z tym pomnikiem pamięci, który w paradoksalny sposób gloryfikuje zwycięzców, ukazując odwagę i męstwo ich wrogów. Ale czy nie mamy wrażenia, że był to bardziej pomnik chwały dla pokonanego wroga? Jedna ze wspomnianych kopii to właśnie ta – znakomity przykład dzieła hellenistycznego rzeźbiarza, przedstawiającego wodza Galów, który w obliczu niechybnej niewoli najpierw zabija swoją żonę, a następnie popełnia samobójstwo. Opisywana tu grupa musiała znajdować się w centralnej części monumentu, a wokół niej rozlokowane były leżące postacie pokonanych Galów, w tym Umierający Gal. Niestety, nie jesteśmy w stanie zrekonstruować pomnika i zidentyfikować inne, tworzące go niegdyś posągi, oprócz tych dwóch znajdujących się w Rzymie.

Cechą charakterystyczną tej rzeźby jest to, że możemy ją oglądać z różnych stron, obchodząc wkoło, i że z każdej strony prezentuje się ona w innej dramatycznej odsłonie. Widzimy naprężone muskuły Gala i jego nagie, atletyczne ciało, to znowu odczuwamy wręcz jego trwogę, gdy odwraca głowę, jakby się bał, że nie zdąży i zostanie schwytany. Równie przejmujący jest akt opadania na ziemię ciała kobiety – czujemy wręcz, jak opuszcza ją życie i jak wiotczeją jej mięśnie. Zaraz zostanie upuszczona przez męża i opadnie pod własnym ciężarem. Autor tego przejmującego dzieła stworzył kreację wręcz konceptualną – zawiesił akcję między odgłosami nadchodzących zwycięzców, momentem życia symbolizowanym przez muskularne, wyprostowane ciało Gala a chwilą, którą możemy sobie wyobrazić, gdy ciało wojownika osunie się na ziemię i pozbawione życia spocznie obok martwego już ciała żony. Sam moment umierania został tu uchwycony precyzyjnie w dwóch fazach – jeszcze pełne życia ciało mężczyzny odnajduje niejako swą „kontynuację” w ciele, które jest już życia pozbawione i bezwładne. Dzięki takiej kreacji w jakiś dziwny sposób rozumiemy i akceptujemy ten zabójczy przecież czyn. Mało tego, uważamy, iż takie postępowanie jest honorowe i nie przynosi ujmy – lepiej bowiem umrzeć z własnej ręki, zabijając przy tym własną rodzinę, niż dać się złapać, zniewolić i upokorzyć. No cóż, etos samobójczej śmierci w obliczu zniewolenia jest jednym z najstarszych i do dziś najbardziej akceptowanych. Być może dlatego śmierć tego okrutnego przecież najemnika, grabiącego, niszczącego i wymuszającego haracze, gdyż tacy byli ówcześni Galowie w Azji Mniejszej, i mord dokonany na kobiecie, która mu towarzyszy, wzbudzają nasze współczucie. A może powinny wzbudzać zgoła inne emocje…? A jak odebralibyśmy tę scenę, gdyby ukazany został akt zabójstwa kobiety przez męża, poprzedzający śmierć jego samego? Już starożytni wiedzieli, że nie byłby on tak godny pochwały i nobilitujący. Wroga pragnęli ukazać w sposób jak najbardziej szlachetny i jak się wydaje, w pełni im się to w tym przypadku udało. 

Możemy zapytać, w jaki sposób te pergamońskie rzeźby znalazły się w Rzymie. Nie mamy tu jednoznacznej odpowiedzi. Według niektórych badaczy najprawdopodobniej zawdzięczamy to cesarzowi Neronowi, który zgodnie ze świadectwem kronikarza Pliniusza nakazał zwożenie dla ozdoby Rzymu cennych greckich rzeźb z całego imperium. I to prawdopodobnie wtedy spiżowe grupy rzeźbiarskie z Pergamonu przybyły nad Tyber. Przetopione w późniejszych czasach, podobnie jak liczne inne rzeźby, zachowały się dzięki kopiom wykonanym z marmuru. I tak barbarzyński akt cesarza Nerona uratował je de facto od całkowitej zagłady. Ale czy tak było naprawdę?

Rzeźba została odnaleziona na początku XVII wieku w trakcie prac prowadzonych na terenie posiadłości kardynała Ludovica Ludovisiego (willa Ludovisi), który w czasach antycznych należał do ogrodów Salustiusza. Stała się, podobnie jak Umierający Gal, ozdobą sławnej kolekcji Ludovisi, aby następnie znaleźć się w zbiorach muzeum Palazzo Altemps.

Gal zabijający żonę, rzymska kopia (?) hellenistycznej rzeźby z III w. p.n.e., marmur, Museo Nazionale, Palazzo Altemps