Fontana della Rotonda – dzieło papieskich ambicji i wytrwałości

Fontana della Rotonda na tle Panteonu

Fontana della Rotonda na tle Panteonu

Jest ona zapewne jedną z najbardziej zauważalnych rzymskich fontann, choć nie jest tak popularna jak Fontana dei Quattro Fiumi czy Fontana di Trevi. Siada się przy niej chętnie, z nostalgią spoglądając na usytuowany na jej osi Panteon, i ulegając zachwytowi, o niej samej się zapomina, a przecież warto się przyjrzeć jej wyszukanym dekoracjom, stworom, które wyłaniają się z jej misy, papieskim herbom, wreszcie – zadzierając głowę do góry – dostrzec egipski obelisk, pamiętający czasy biblijne.

Fontana della Rotonda na tle Panteonu
Fontana della Rotonda - człon środkowy powstały na początku XVIII w.
Fontana della Rotonda na Piazza della Rotonda
Fontana della Rotonda na tle Panteonu
Fontana della Rotonda, jeden z maszkaronów zaprojektowanych przez Giacomo della Portę
Fontana della Rotonda na Piazza della Rotonda
Fontana della Rotonda, delfiny z początku XVIII w.
Fontana della Rotonda, herb papieża Klemensa XI
Fontana della Rotonda na Piazza della Rotonda
Fontana della Rotonda, secesyjna główka z końca XIX w.
Fontana della Rotonda z napisem upamiętniającym fundację papieża Klemensa XI
Fontana della Rotonda zwieńczona obeliskiem egipskim
Fontana della Rotonda
Fontana della Rotonda na Piazza della Rotonda
Fontana della Rotonda

Jest ona zapewne jedną z najbardziej zauważalnych rzymskich fontann, choć nie jest tak popularna jak Fontana dei Quattro Fiumi czy Fontana di Trevi. Siada się przy niej chętnie, z nostalgią spoglądając na usytuowany na jej osi Panteon, i ulegając zachwytowi, o niej samej się zapomina, a przecież warto się przyjrzeć jej wyszukanym dekoracjom, stworom, które wyłaniają się z jej misy, papieskim herbom, wreszcie – zadzierając głowę do góry – dostrzec egipski obelisk, pamiętający czasy biblijne.

      Fontana della Rotonda

Czasy średniowiecza przyniosły zaniedbanie terenu, na którym fontanna obecnie stoi, choć sama świątynia wszystkich bogów (Panteon), dzięki przemianowaniu jej na kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny od Męczenników (Santa Maria ad Martyres), została uratowana od rozbiórki. Plac, nazwany od walcowatego kształtu tej budowli Piazza della Rotonda, z biegiem czasu zaczął służyć mieszkańcom jako targ miejski, na którym sprzedawano jarzyny i ryby. Na nic zdawały się dekrety papieskie, mające na celu uporządkowanie tego miejsca i zamienienie go w bardziej odpowiadający katolickiej świątyni reprezentacyjny plac. Dopiero w połowie XV wieku wybrukowano go trawertynem i wzbogacono o pochodzącą z dawnej świątyni Izydy porfirową misę i flankowaną dwoma kamiennymi lwami. Dzięki odrestaurowaniu starożytnego akweduktu Aqua Virgo do placu doprowadzona została woda, co zainspirowało kolejnego papieża, Grzegorza XIII, do zlecenia architektowi Giacomo della Porcie stworzenia projektu osiemnastu fontann, które miały stanąć na trasie tego kanału wodnego. Wtedy też, w 1575 roku, na Piazza della Rotonda ustawiono misę z afrykańskiego marmuru o wysokich brzegach. Cztery maszkarony, wespół z delfinami, przeznaczone były początkowo dla innej fontanny (Fontana del Nettuno), ale ostatecznie znalazły się w tym miejscu. Wykute zostały przez rzeźbiarza Leonarda Sormaniego. Ówczesnej fontannie daleko było do jej dzisiejszej wystawności, niemniej stanowiła nowy, dekoracyjny akcent tego miejsca. W 1711 roku, tym razem z woli papieża Klemensa XI, został dodany do niej obelisk (obelisk Macuteo) wykonany z różowego granitu i pochodzący z czasów faraona Ramzesa II. Główny projektant modernizacji, Filippo Barigioni, musiał się zmierzyć z poważnym wyzwaniem, aby sprostać papieskim oczekiwaniom. Nie nazbyt strzelisty obelisk tworzył bowiem kompozycję w proporcjach niedoskonałą. Rozwiązanie artysta podpatrzył zapewne u niedoścignionego geniusza minionego stulecia, Gian Lorenzo Berniniego, i jego fontanny (Fontana dei Quattro Fiumi). Musiał jedynie podnieść podstawę, aby obelisk, który miał na niej stanąć, wyglądał naprawdę monumentalnie. Nie zabrakło też w jego kreacji elementów przypominających skały i to z nich pnie się w górę konstrukcja fontanny. Całość wieńczy wieloramienna gwiazda, jeden z emblematów herbu rodu Albani, z którego wywodził się Klemens XI. Natomiast herb papieski (gwiazda i trzy góry) zobaczymy na cokole fontanny, który okalają delfiny – dzieło rzeźbiarza Vincenza Felciego. Ostatni szlif nadano fontannie dopiero w 1880 roku. Nadgryzione zębem czasu maszkarony zamieniono wówczas na ich kopie, dodano też kobiecą głowę podtrzymywaną przez dzioby delfinów.

Dziś fontanna prezentuje się bardzo pięknie – usytuowana na piedestale powtarzającym formę zbiornika wodnego, wzbogacona o stopnie schodów, wydaje się dziełem homogenicznym, a przecież jest, podobnie jak cały Rzym, tworem narastającym i wyłaniającym swe kształty przez stulecia.  

Whoops, looks like something went wrong.