Cesarz Nerwa (30–98) – władca roztropny, łagodny i mądry

Forum Nerwy, pozostałości

Forum Nerwy, pozostałości

Pomimo że cesarzem był tylko przez szesnaście miesięcy, przysłużył się imperium rzymskiemu niebagatelnie. Zapoczątkował bowiem nową dynastię Antoninów, w której nie urodzenie, ale przymioty ducha wywyższały jej przedstawicieli do piastowania najważniejszego urzędu w państwie (cesarze adoptowani). Akt ten zapewnił cesarstwu dobrobyt i spokój przez prawie sto lat, a należący do dynastii tacy władcy jak Trajan czy Hadrian doprowadzili je do szczytu jego terytorialnego zasięgu i świetności.

Forum Nerwy, pozostałości
Portret cesarza Nerwy, Museo Nazionale Romano, Palazzo Massimo
Popiersie cesarza Nerwy, Museo Nazionale Romano, Palazzo Altemps
Forum Nerwy, fragment dawnej świątyni Minerwy
Pomnik cesarza Nerwy (współczesny) przy via dei Fori Imperiali, w tle forum Trajana

Pomimo że cesarzem był tylko przez szesnaście miesięcy, przysłużył się imperium rzymskiemu niebagatelnie. Zapoczątkował bowiem nową dynastię Antoninów, w której nie urodzenie, ale przymioty ducha wywyższały jej przedstawicieli do piastowania najważniejszego urzędu w państwie (cesarze adoptowani). Akt ten zapewnił cesarstwu dobrobyt i spokój przez prawie sto lat, a należący do dynastii tacy władcy jak Trajan czy Hadrian doprowadzili je do szczytu jego terytorialnego zasięgu i świetności.

      Popiersie cesarza Nerwy, Museo
      Nazionale Romano, Palazzo Altemps


Nerwa pochodził ze starej senatorskiej rodziny i był najwyraźniej człowiekiem kompromisu, skoro zanim został cesarzem, przyjaźnił się z Neronem, a później wspomagał swymi prawnymi umiejętnościami zarówno cesarza Wespazjana, jak i Domicjana. Po zamordowaniu tego ostatniego spiskowcy wespół z senatem właśnie jego wybrali na cesarza. Nic dziwnego – konsul Nerwa był pracowity, cieszył się opinią człowieka potrafiącego zjednywać sobie ludzi, a oprócz tego miał już 61 lat i był bezdzietny. Nowy cesarz w pełni sprostał oczekiwaniom – prowadził łagodną politykę obyczajową, oszczędnie zarządzał finansami, rehabilitował więźniów oskarżonych o zdradę za czasów swego poprzednika. Jednak jego wybór nie zyskał aprobaty gwardii pretoriańskiej, której rebelii należało się spodziewać w każdej chwili. Gdy takowa w 97 roku wybuchła, rozważny cesarz wyprzedził fakty i „adoptował”, czyli powołał na współrządzącego i desygnował na przyszłego cesarza, cieszącego się respektem legionów Marka Ulpiusza Trajana – wodza i legata Górnej Germanii. W ten sposób swą roztropnością doprowadził do zażegnania wojny domowej. Mało tego, wskazując jako sukcesora Trajana, dał imperium jednego z największych rzymskich cesarzy.

Krótki czas panowania i oszczędna polityka finansowa Nerwy nie przełożyły się na działalność budowlaną. Z jego nazwiskiem łączy się jednak forum Nerwy (Forum Nervae) leżące między forum Augusta i świątynią Pokoju, którego drobne pozostałości do dziś podziwiać można u wylotu via Cavour.  Założenie to miało początkowo uświetniać dynastię Flawiuszów i jego pomysłodawcę Domicjana (Forum Transitorium), ale ukończone zostało dopiero na rok przed śmiercią Nerwy.  Prochy cesarza złożono w mauzoleum Augusta.