Donato Bramante (1444–1514) – sławetny burzyciel, który zmienił oblicze Rzymu

Donato Bramante, kopuła kaplicy Męczeństwa św. Piotra (Tempietto)

Donato Bramante, kopuła kaplicy Męczeństwa św. Piotra (Tempietto)

To Michał Anioł przyczynił się do nadania temu wielce wpływowemu w Rzymie artyście nowego przydomka – potocznie zwany „Bramante”, czyli „żarliwy”, otrzymał przezwisko „Ruinante” (burzyciel), wespół zresztą ze swym zleceniodawcą – papieżem Juliuszem II. Nawet po śmierci architekta w roku 1514 po Rzymie krążyły żarty, mówiące o tym, że Bramante jedynie pod tym warunkiem zdecydował się wejść do nieba, że otrzyma zgodę św. Piotra na to, że je przebuduje.

Donato Bramante, kopuła kaplicy Męczeństwa św. Piotra (Tempietto)
Donato Bramante, Tempietto (Kaplica Męczeństwa św. Piotra), kopuła
Donato Bramante, kaplica Męczeństwa św. Piotra (Tempietto) na dziedzińcu kościoła San Pietro in Montorio
Portret papieża Juliusza II (Stanze Rafaela) w pałacu Apostolskim, obecnie część Musei Vaticani
Donato Bramante, dziedziniec przy kościele Santa Maria della Pace
Donato Bramante, dziedziniec przy kościele Santa Maria della Pace
Donato Bramante, prezbiterium bazyliki Santa Maria del Popolo
Donato Bramante, dziedziniec pałacu Apostolskiego

To Michał Anioł przyczynił się do nadania temu wielce wpływowemu w Rzymie artyście nowego przydomka – potocznie zwany „Bramante”, czyli „żarliwy”, otrzymał przezwisko „Ruinante” (burzyciel), wespół zresztą ze swym zleceniodawcą – papieżem Juliuszem II. Nawet po śmierci architekta w roku 1514 po Rzymie krążyły żarty, mówiące o tym, że Bramante jedynie pod tym warunkiem zdecydował się wejść do nieba, że otrzyma zgodę św. Piotra na to, że je przebuduje.

 

      Donato Bramante, prezbiterium kościoła Santa Maria
      del Popolo

Ten wybitny architekt pochodził z chłopskiej rodziny spod Urbino, ale jego kariera rozpoczęła się w Mediolanie na dworze księcia Lodovica Sforzy. Okres ponad 20 lat, które tam spędził, zakończył się wejściem do miasta wojsk francuskich i uwięzieniem dotychczasowego zleceniodawcy, co zmusiło Bramantego do opuszczenia Mediolanu.

Po przybyciu do Rzymu około 1500 roku pięćdziesięciopięcioletni wówczas twórca zaczął pilnie studiować antyczną architekturę, inspirując się jej prostotą i siłą oddziaływania, co oznaczało dalekie odejście od jego dotychczasowych, wczesnorenesansowych projektów. Ukoronowaniem tych studiów było wzniesienie w mieście nad Tybrem na wskroś nowatorskich budowli, które wzbudzały u współczesnych mu artystów i architektów ciekawość, zachwyt, a przede wszystkim potrzebę naśladowania.

W tym czasie Bramante spotkał na swej drodze znakomitego mecenasa – papieża Juliusza II, pragnącego gruntownie zmienić oblicze Rzymu, on zaś miał mu w tym pomóc. Tak powstały projekty przebudowy pałacu papieskiego i budowy Belwederu w Watykanie. Jednak największym przedsięwzięciem architektonicznym Bramantego była budowa nowej bazyliki św. Piotra (San Pietro in Vaticano), która miała zastąpić chylący się ku ruinie stary przybytek, wzniesiony jeszcze przez Konstantyna Wielkiego.  Papież postanowił nie odbudowywać go, ale stworzyć coś na wskroś nowego, monumentalnego, odpowiadającego randze Stolicy Apostolskiej. Bramantemu dało to pole do popisu – w jego pierwotnej wizji świątynia miała wyższy strop od tej dzisiejszej, a kopuła większą średnicę. Ostatecznie jego plan centralnej budowli opartej na formie krzyża greckiego, zwieńczonej wielką kopułą, nie został zrealizowany, choć na początku wszystko na to wskazywało. Z jego zamysłu pozostały tylko cztery monstrualne kolumny podtrzymujące kopułę zaprojektowaną ostatecznie przez Michała Anioła (Michelangelo Buonarroti).

      Donato Bramante, dziedziniec kościoła
      Santa Maria della Pace

Bramante był zaufanym architektem i doradcą papieża. Niestety, niewiele wiemy o jego życiu, które po części spowija legenda. Nie wiemy też, w jakiej mierze to za jego namową papież odsunął od siebie Michała Anioła i jego rzeźbiarskie pomysły, wystawiając tym samym ambitnego florentczyka na pośmiewisko, jak imputuje Giorgio Vasari. Możemy natomiast być pewni, że był Bramante postacią wysoce wpływową, być może nawet rozdającą karty, jeśli chodzi o artystyczne zlecenia, człowiekiem ambitnym i pewnym siebie. Zapewne też jego plany architektoniczne stały w sprzeczności z papieskimi zleceniami dla Michała Anioła, który miesiącami czekał na decyzje dotyczące rozpoczęcia własnych prac, a następnie na wynagrodzenie.

  Budowle Bramantego w Rzymie:                                                                                                                       

  • Kaplica Męczeństwa św. Piotra (Tempietto) (1504) - dziedziniec klasztoru przy kościele San Pietro in Montorio
  • Krużganki kościoła Santa Maria della Pace (1504) 
  • Dziedziniec Belwederu watykańskiego (Cortile del Belvedere), spiralna klatka schodowa w obecnych Muzeach Watykańskich (Musei Vaticani)
  • Plan bazyliki św. Piotra (1506) – w projekcie Bramantego kolosalna, centralna budowla bardziej miała przypominać starożytne termy niż kościół
  • Prezbiterium o zakończeniu w formie muszli w kościele Santa Maria del Popolo

 

Whoops, looks like something went wrong.